All projects
 
Voormalig deportatiestation Bobigny · Bobigny, Frankrijk

Gedachtenis in de stad

A new memorial park revealing the history of the Deportation of Jews from France

 
 

In Bobigny heeft het landschap een rol gekregen als verteller en bewaarder van de geschiedenis van de plek. De complexe geschiedenis wordt, in lijn met een herdenkingspark, op een gelaagde manier weergegeven en neemt zo de bezoeker aan de hand mee naar het verleden.

Tussen 1943 en de zomer van 1944 werden ongeveer 22.500 mannen, vrouwen en kinderen gedeporteerd vanaf het station van Bobigny. Daarmee is deze plek een van de belangrijkste locaties van de deportatie van Franse Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Na de oorlog werd het terrein omgebouwd om plaats te bieden voor een sloop en recyclingbedrijf voor staal en bleef het zodanig in gebruik tot halverwege de jaren 2000. Paradoxaal genoeg is het juist die industriële toepassing die de locatie decennialang heeft beschermd en ervoor zorgde dat het gebied grote stedelijke transformaties en ontwikkelingen heeft overleefd. Het station van Bobigny is daardoor een van de enige deportatieplaatsen in Frankrijk die na de Tweede Wereldoorlog bewaard is gebleven.

 
Locatie
Bobigny, Frankrijk
 
Status
Gerealiseerd
 
Jaartal
2016 - 2023
 
Oppervlakte
3 ha
 
Opdrachtgever
Ville de Bobigny
 
Samenwerking
AAPP, OTCE, AEU, 8’18
 
Credits
Karolina Samborska, Aitor Ortiz, Pierre Marchevet
 
 

Met de hulp van talrijke partners, instellingen en stichtingen slaagde de stad Bobigny erin om de locatie na vertrek van de schroothandelaar te verwerven en het lange proces te starten om een herdenkingsplaats te creëren. Wij wonnen, als leider van het ontwerpteam bestaande uit AAPP Architects, OTCE Engineering, AEU Ecologists en 8’18 Lighting Designers, in 2016 de internationale wedstrijd voor de landschappelijke, architecturale en scenografische opwaardering van de locatie.

 

De leegte onthullen, de drempels van het geheugen

De scenografie en landschapsinterventies zijn ontworpen om de impact op de plek tot een minimum te beperken, waarmee de afwezigheid verlatenheid en de leegte van de locatie centraal wordt gezet. Het ontwerp onthult de oorspronkelijke topografie van de locatie en verbindt de verschillende niveaus door middel van een scenografische route en een reeks drempels. Het zorgt voor een geleidelijke ervaring voor de bezoekers door verschillende tijdlagen en de bijbehorende gradaties van besef van de plek en zijn geschiedenis.

Creator of meaningful places
 
Express the historical layers
Respectful and measured interventions
Preserve, amend en enrich the post-industrial biotope
Welcoming and guiding the public
Revealing the site to the city
 
 
 

Bezoekers worden verwelkomd via de oorspronkelijke entree aan de Avenue, richting de Esplanade van het heden. Deze ruimte is opgezet als een bemiddelingsplaats tussen heden en verleden, tussen stedelijke en historische grond. Er zijn zorgvuldige insnijdingen gemaakt in de reliëfstructuur van het platform, dat na de oorlog werd gecreëerd door de metaalschroothandelaar, om zo het historische pad van de hellingbaan zichtbaar te maken en uitzichten te creëren op de herkenningspunten van de locatie.

Een reeks houten banken met gravures van citaten en boodschappen van getuigen en gedeporteerden geven bezoekers de mogelijkheid om zich te verbinden met de menselijke impact van het deportatieproces. De tuin van de esplanade biedt rustgevende beplanting die doet denken aan de Joodse tradities en het mediterrane palet.

 
 

Een plaats voor herinnering

Om de verschillende deportatiekonvooien te herdenken is een lange rij van 75 cortenstalen steles als gedenkzuilen geplaatst. Gebaseerd op de gegevens en documentatie van Serge Klarsfeld, toont elk de data, plaats van vertrek en aankomst, aantallen mensen, kinderen en overlevenden van één kolonne. De steles geven bezoekers inzicht in de onmenselijke omvang van de deportatiemachine die door de nazi-Duitsers werd opgezet en het aantal slachtoffers.

Creator of meaningful places
 
 
 

In het hart van het gebied, op de historische spoorrails, is een sober stalen platform geïnstalleerd. Het dient als centraal punt voor herdenkingen en markeert door zijn afmetingen de schim van één wagon, waardoor een gevoel van schaal ontstaat ondanks de verlatenheid en leegte van de locatie. Op de achtergrond van de lange betonnen muur, die na de oorlog werd geplaatst door de staalschroothandelaar, is een citaat van de beroemde dichter Paul Eluard gegraveerd: “Si l’écho de leur voix faiblit, nous périrons”, wat betekent ‘Als de echo van hun stemmen verzwakt, zullen wij ten onder gaan’.

 
 

Levend erfgoed, een symbool voor veerkracht

De uitgestrekte omvang van het goederenemplacement is uniek omdat er verschillende regionaal belangrijke pioniersplantensoorten groeien. Na de sluiting van de schrootplaats ontwikkelde zich een nieuwe postindustriële biotoop. Het ontwerp laat de ecologische kwaliteiten van het gebied tot hun recht komen met een gericht onderhoudsplan en een geïntegreerd systeem van met regenwater gevulde wadi’s, waardoor de toch al rijke biodiversiteit verder wordt versterkt. Het landschap van het station vormt zo een levend erfgoed dat de gedenkwaardige en historische aspecten van de locatie aanvult en de veerkracht belichaamt van mens en natuur boven geweld en discriminatie.

Creator of meaningful places

Ontdek meer projecten