april 18, 2024 Nieuws, Onderscheidingen
Oosterspoorbaan park · Utrecht, Nederland
Spoor van transformatie
Rails maken plaats voor een groene verbinder
Behoud van spoorgeschiedenis
De Oosterspoorbaan was meer dan een eeuw een actief treinspoor. Het doorsnijdt het oosten van Utrecht en is een erfenis uit de tijd dat spoorwegmaatschappijen de concurrentie met elkaar aangingen met hun eigen sporen en stations. Nadat de spoorlijn buiten gebruik werd gesteld, niet langer nodig als verbinding naar het Spoorwegmuseum, ontstond de kans om een hele nieuwe lading te geven aan de verbindingsroute. Deze keer legden we de focus op het ontsluiten van verschillende plekken en ten gunste van de omwonenden. Nu de treinen na meer dan een eeuw zijn verdwenen, is de Oosterspoorbaan omarmd door fietsers en voetgangers en getransformeerd tot een uniek stadspark dat het historische centrum van Utrecht verbindt met de groene landgoederen en de Kromme Rijn, die de groene gordel rond Utrecht vormen.
Cocreatie als basis
Door zijn lengte grensde de Oosterspoorbaan aan verschillende wijken, elk met hun eigen karakter. Sommige buurten omarmden de aanwezigheid van het park bijvoorbeeld als een kader voor hun gemeenschap, terwijl andere het zagen als een onhandige barrière. Daarom zijn we een uitgebreid proces van co-creatie gestart om samen met bewoners te onderzoeken hoe het park eruit zou moeten zien en hoe de entrees en verbindingen vorm zouden moeten krijgen.
Door nauw samen te werken met de bewoners werd besloten om alleen in het voormalige talud elementen van de geschiedenis van de trein op te nemen, terwijl het omliggende gebied een meer natuurlijke uitstraling zou krijgen. Daarnaast steunde de gemeenschap het concept van een fietsroute die deels op én deels naast de spoordijk loopt, wat resulteerde in een divers en aantrekkelijk pad voor het nieuwe kilometerslange stadspark.
Oosterspoorbaan park became a new inspiration for a transformation that serves both people and nature, helping us to make a step towards a healthy city.
Een uniek ecosysteem
Het spoornetwerk heeft zijn eigen ecosysteem. In het kielzog van het treinverkeer heeft zich in de loop der tijd een grote verscheidenheid aan planten verspreid. Hierdoor is een rijk en gevarieerd palet aan vegetatie langs de spoordijken ontstaan dat ook hier belangrijk was om te behouden. Daarom hebben de flanken van het park een natuurlijk karakter behouden, terwijl het gebied ter rondom de sporen zelf een meer landschappelijk en vormgegeven uiterlijk hebben gekregen. Bovendien ervaren de bezoekers over de hele lengte van het park een zeer divers omliggend landschap, met een duidelijke stedelijke verbinding aan de ene kant en een meer landelijke omgeving aan de andere kant.
Door het hele park is de beplanting relatief laag gehouden, zodat het aanwezige hoogteverschil duidelijk ervaren wordt door de bezoekers. Een verscheidenheid aan bloemen is geconcentreerd langs het voetpad. Hiertussen zijn zitelementen geplaatst, gemaakt van historische spoorbielzen, waardoor het park nog meer verbonden is met zijn erfgoed.
Aan de zuidkant sluit het Oosterspoorbaanpark aan op een historische begraafplaats uit begin 1900. Om de huidige sfeer te behouden, is het fietspad hier omgelegd en is het laatste deel van de route alleen voor voetgangers.
Park als katalysator voor nieuwe functies
Sinds de oplevering van het park is er een scala aan lokale initiatieven ontstaan in gebieden die grenzen aan het park. We waren als kwaliteitsadviseurs betrokken bij de ontwikkeling van verschillende aanliggende sport- en speelterreinen, evenals een voedselmarkt waar bewoners uit de buurt zelfgemaakte producten verkopen.
Een ander bewonersinitiatief was de toevoeging van een klein stadsreservaat voor vogels, insecten en andere kleine dieren, genaamd “Het Vogelbosje”.
