april 18, 2024 Nieuws, Onderscheidingen
Catharijnesingel · Utrecht, Nederland
Een klimaatadaptieve drager voor de Utrechtse binnenstad
Herstel van de historische singel, opgewaardeerd tot aanjager van de gezonde stad
Onderscheidingen
2023, SRC design award winner; 2022, Rietveldprijs winner; 2022, European Public Space Prize winner; 2021, ARC21 Stedenbouw nominationDe voltooiing van de Catharijnesingel markeert een gedenkwaardig hoogtepunt in het 20 jaar durende project om de stadsgracht te herstellen. Een ambitie die veel verder gaat dan historisch en ecologisch behoud. Het symboliseert een cruciaal element in de revitalisering van het stationsgebied, dat wordt omgevormd tot een voetgangersvriendelijke, groene stedelijke ruimte waarin oud en nieuw overtuigend samengaan. Bovendien speelt dit project een cruciale rol in het creëren van een stadscentrum dat zich aanpast aan het klimaat en de uitdagingen van de klimaatverandering aanpakt.
Een rijke geschiedenis
Van de 12e eeuw tot stadsontwikkeling
De wortels van de Catharijnesingel gaan 900 jaar terug, toen Utrecht in 1122 na Christus stadsrechten kreeg. De vijf kilometer lange buitengracht werd in die tijd aangelegd en speelde een belangrijke rol in de ontwikkeling van de stad door de eeuwen heen. In de 19e eeuw, toen de behoefte aan verdedigingswerken afnam, werd op een deel van de voormalige verdedigingswerken een park aangelegd, ontworpen door Jan David Zocher.
Controverse en restauratiepogingen
In 1958 kwam de toekomst van de Catharijnesingel in gevaar doordat bereikbaarheid voor auto’s de hoogste prioriteit had gekregen. De concrete aanleiding was het plan voor een ringweg rondom het centrum, voorgesteld door Max Erich Feuchtinger. De realisatie werd gestart en ondanks het feit dat sommige delen van de singel in 1969 werden drooggelegd voor de aanleg van de nieuwe stadssnelweg, bleef de weerstand sterk. Een referendum in 2002 toonde de steun van het publiek voor herstel van de stadssingel.
Dit restauratieproces was een samenwerking tussen de gemeente, de bewoners en ontwerpers voor verschillende deelgebieden, waarbij wij het sluitstuk ontworpen hebben. Het resulterende ontwerp heeft de stadssingel nieuw leven ingeblazen en tegelijkertijd een park langs de oever gecreëerd, geïnspireerd op Zochers stijl maar ook gebaseerd op hedendaagse ecologische overwegingen.
Gezonde steden creëren
Voorrang voor voetgangers en aanpassing aan het klimaat
De visie voor een “verbonden stad” is erop gericht om barrières tussen verschillende delen van het centrum te slechten, om voetgangers voorrang te geven en om een verschuiving naar langzame vervoerswijzen te bewerkstelligen. De creatie van groene ruimte en biodiversiteit staan hierbij centraal en creëren uitnodigende sociale interactieruimten voor burgers. We hebben gerestaureerde kanaal een aanvullende functie gegeven als een klimaatadaptieve drager voor het stadscentrum, dankzij een uitgebreide analyse die de potentie van het kanaal voor klimaatbeheersing vaststelt en interventies voor het gebied daarop baseert.
Stedelijke transformatie
Verbeteren van de beloopbaarheid en openbare ruimten
In lijn met de hedendaagse stedelijke ontwikkeling in het Utrechtse stadscentrum, was het uitgangspunt om het autoverkeer terug te dringen, zo de beloopbaarheid te vergroten en meer ruimte voor fietsers en voetgangers te creëren. In het ontwerp van de Catharijnesingel zijn daarnaast historische elementen zorgvuldig verwerkt, terwijl ook natuurinclusiviteit en ecologische overwegingen zijn geïntegreerd. De singel en het park bieden zo diverse recreatiemogelijkheden, met een verscheidenheid aan bomen en voorzieningen om de biodiversiteit aan te trekken.
Een voorbeeldproject
Prijzen en erkenning
De Catharijnesingel is een voorbeeldproject en won de Europese Prijs voor Stedelijke Openbare Ruimte en de Rietveldprijs voor het beste architectuurproject in de regio Utrecht. De impact van deze restauratie reikt bovendien verder dan de directe omgeving en maakt deel uit van een brede nieuwe verbindings-as in de stad: een voorbeeld van samenwerking op het gebied van beloopbaarheid, klimaatadaptatie en restauratie van cultureel erfgoed op grotere schaal.
Het succes van de Catharijnesingel ligt in het vermogen om een brug te slaan tussen geschiedenis, ecologie en stedelijke ontwikkeling, waardoor een gekoesterd deel van Utrecht nieuw leven wordt ingeblazen en tegelijkertijd een levendige en duurzame stedelijke omgeving voor de toekomst wordt bevorderd.
